De Duitse privacy waakhond, het Hamburgse college bescherming persoonsgegevens, heeft Facebook bevolen een door Facebook verwijderd anoniem profiel van een gebruikster te herstellen. De reden: in Duitsland moet Facebook anonieme gebruik van Facebook mogelijk maken.
Facebook treedt tegenwoordig actief op tegen gebruikers met een fantasienaam als accountnaam. Facebook wil alleen echte namen. Dat heeft commerciële redenen. Facebook wil een grote rol als identity provider: inloggen met een FB account moet de norm worden. De data die daarmee over de gebruiker worden gegenereerd landen deels weer bij Facebook die die data weer kan verkopen, of, preciezer, die data kan gebruiken om een beter te profiel te maken van de gebruiker en reclame gericht op dat preciezere profiel voor meer geld te verkopen. Facebook zou een nutteloze identity provider zijn als ze geen identity’s maar nepnamen zou aanleveren. Vandaar Facebook’s recente kruistocht tegen profielen die niet de werkelijke naam van de gebruiker weergeven. Follow the money. Ook hier. Dat streven naar echte namen in de profielen staat op gespannen voet met de privacy van de gebruikers.
De Duitse gebruikster wilde haar anonieme account houden. Om privacy redenen. Die redenen waren (volgens de NL pers) dat ze met haar echte naam de niet-gewenste aandacht van haar schuldeisers zou trekken. De Hamburgse privacy waakhond, luisterend naar de inspirerende en o-zo-Duitse naam “Hamburgische Beauftragte für Datenschutz und Informationsfreiheit”, gaf haar gelijk en beval Facebook het anonieme account te herstellen. Het college gaf het bevel op grond van artikel 13 lid 6 van de Duitse Telemediengesetz (TMG). Dat artikel van de Duitse wet bepaalt dat Facebook (en andere aanbieders van onlinediensten) hun gebruikers in de gelegenheid moeten stellen anoniem van hun dienstverlening gebruik te maken. Die regel overtreedt Facebook dus door alleen accounts die de echte naam van de gebruiker weergeven te accepteren.
De Duitse wetgever heeft het bewuste artikel destijds gebaseerd op de Europese Privacy Richtlijn die bij ons is geïmplementeerd in de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP). Dat doet de interessant vraag reizen waarom de Nederlandse privacy wet een dergelijke bepaling niet kent. De Nederlandse overheid heeft, anders dan de Duitse, niet gekozen voor een zo privacy vriendelijk mogelijke interpretatie van de betreffende richtlijn. Niet onlogisch dat Duitsland verder gaat. Duitsland heeft met zijn Nazi en recente Stasi verleden een begrijpelijke voorkeur voor anonimiteit. En de Nederlandse keuze hangt misschien samen met onze volksaard; tot voor kort gingen de gordijnen in de avond open in plaats van dicht.
De bezwaren tegen het recht op anonimiteit (die overigens ook in Duitsland te horen zijn) zijn uiteraard dat nep-accounts de bestrijding van fraude en terrorisme bemoeilijken. Daar moet de privacy voor waken. Maar daar moet wel een onderscheid gemaakt worden tussen het anoniem gebruiken van de dienst en het anoniem toegang krijgen tot een dienst. De Duitse wet spreekt alleen over het anoniem gebruiken van een dienst. Facebook mag dus wel degelijk bij het geven van toegang tot een dienst eisen dat de gebruikers hun ware identiteit prijsgeven. Dat is vergelijkbaar met het bellen met een afgeschermd nummer: de telecomoperator heeft uiteraard wel de naam van de abonnee maar het gebruik dat de abonnee maakt, is anoniem. Doordat de gegevens bij Facebook bekend zijn, kunnen de politie en andere opsporingsdiensten de wet dus gewoon handhaven.
Het is de vraag of de Duitsers hun recht op anoniem Facebooken straks nog hebben: de ontwerp EU privacy verordening kent dat recht niet. En die verordening is bedoeld om een einde te maken aan de versnipperde Europese regelingen. Die verordening geldt straks dus ook keihard in Duitsland en gaat boven de huidige Duitse wet.
De huidige Duitse regeling heeft mijn sympathie. Hij bevordert toegang tot sociale media van diegenen die om wat voor reden dan ook moeizaam onder eigen naam aan die media kunnen deelnemen. Denk aan dronken rijders, bekende Nederlanders en politici met abjecte ideeën. Of aan al die anderen die, terecht of onterecht, de woede van de massa’s over zich hebben afgeroepen. En anoniem kunnen mensen dingen zeggen die door diezelfde massa’s niet netjes gevonden worden of die in strijd zijn met hun zakelijke openbare belangen. Een beetje extra moeite bij de bestrijding van fraude lijkt me dit echt wel waard.
Jetse Sprey
alle artikelen