Britse street artist Banksy geniet wereldwijd bekendheid vanwege zijn politiek getinte graffiti (één van mijn favorieten) en is berucht vanwege vele hilarische acties. Zo plaatste hij eens een levensgrote schildering in het hok van de London Zoo pinguïns met “We’re bored of fish” en verving hij het debuut album van Paris Hilton voor cd’s met eigen hitjes als “Why am I Famous?” en “What Have I Done?”. Wie Banksy is weet niemand, zijn identiteit is nog altijd in groot mysterie gehuld. Een bijzonder kunstenaar dus, met als laatste wapenfeit een heus pretpark.
In de Britse kustplaats Weston-super-Mare opende het pretpark Dismaland vorige week zijn deuren. Verwacht in Dismaland geen flitsende achtbanen, vrolijke draaimolens en enorme suikerspinnen. Het pretpark is volgens Banksy ”the most disappointing new visitor attraction” en neemt het kapitalisme, de consumptiemaatschappij en de media op de hak. Met de hulp van maar liefst 58 verschillende kunstenaars (à la Damien Hirst en Jenny Holzer) creëerde Bansky een pretpark met treurige Disney figuren, nog treuriger werknemers en weerzinwekkende attracties als waterbootjes met migranten.
Met de naam Dismaland verwijst Banksy naar dismal, het Engelse woord voor troosteloos (wat de lading lekker dekt) en het ons allen bekende Disneyland. Banksy begeeft zich hiermee juridisch gezien op glad ijs. Getuige de (hilarische) tekst in de Dismalandbrochure is hij zich hiervan maar al te bewust: “The following items are strictly prohibited: knives, spraycans, illegal drugs, and lawyers from the Walt Disney corporation.”
Disney heeft het woord Disneyland als merk ingeschreven voor pretparken. Met deze inschrijving kan Disney anderen verbieden hun pretpark een naam te geven die lijkt op Disneyland en bij het publiek leidt tot verwarring. Concreet betekent dit dat iedere pretparknaam die een associatie oproept met Disneyland een no-go is. Nu Dismaland verdomd veel op Disneyland lijkt is bij het zien en horen van de naam de associatie met Disneyland snel gemaakt. Daarom zou Disney de naam in Nederland kunnen verbieden. Dat het – in het kader van het trappen tegen de consumptiemaatschappij – juist Banksy’s bedoeling was deze associatie op te roepen doet hier (helaas) niets aan af.
Disney was niet alleen inspiratiebron voor naam en logo. Ook in het park zelf komen we Disneyfiguren tegen. Zo zien we oude bekenden als Ariel en Assepoester. Mag Banksy deze dames zomaar mis- ik bedoel gebruiken? De afbeeldingen van de dames worden beschermd door het auteursrecht. Dat betekent dat de afbeeldingen zonder toestemming van Disney in principe niet gebruikt mogen worden. De Nederlandse Auteurswet kent een parodie-exceptie. Die inhoudt dat een spottende nabootsing van een werk weer wel mag. Op de foto’s kan je zien dat Banksy van Ariel een soort grote blur heeft gemaakt (of zou de arme schat in een soort van golf zijn blijven hangen?) en loopt het voor de gecrashte Assepoester ook niet echt florissant af. Door de Disneydames zo treurig af te beelden spot Banksy met het blije Disneyimago. De afbeeldingen van de dames in Dismaland kunnen daarom worden aangemerkt als parodie en kunnen daarmee door de juridische beugel.
Mocht je er na het lezen van dit stuk zeker een familie-uitje van willen maken? Kaarten zijn maar drie pond en koop je hier. En ooh ja vergeet de kids vooral niet langs het zakgeldkraampje te sturen, kunnen ze leuk een hypotheek tegen woekerrente afsluiten …
alle artikelen