Reclame is iets waar we de hele dag aan staan blootgesteld en mee worden geconfronteerd, gevraagd en ongevraagd. Sommige reclame vinden we leuk of zelfs intelligent of ontroerend, andere reclame vinden we onfatsoenlijk, oneerlijk of ronduit discriminerend. En als we dat vinden, kunnen we daar dan iets aan doen? Hier komt de Reclame Code Commissie in beeld.
Regels voor reclame
In Nederland is wel wetgeving over reclame, maar die ziet in over het algemeen niet op de inhoud van reclame. Zo is er wetgeving over reclame en de (publieke) omroep, over vergelijkende reclame en misleidende reclame. En reclame voor tabak is simpelweg verboden.
In Nederland zijn de betrokkenen bij reclame: adverteerders, reclamemakers en de media (waarin de reclame tot uiting wordt gebracht, zoals kranten, platforms en omroepen) gekomen tot een succesvolle zelfregulering. Zij hebben daartoe, al meer dan zestig jaar geleden, de Stichting Reclame Code (de SRC) opgericht.
De SRC faciliteert de Nederlandse Reclame Code (NRC): de regels waaraan reclame in Nederland dient te voldoen. Deze regels worden bewaakt door de Reclame Code Commissie, die uitspraken doet over de naleving ervan. De Reclame Code Commissie zorgt ervoor dat reclame niet misleidend of kwetsend is en voldoet aan de Nederlandse normen.
De NRC bestaat uit een algemeen deel: de regels waaraan alle reclame in Nederland dient te voldoen en bijzondere reclame codes, codes voor bijzondere groepen producten (bijv. alcohol of geneesmiddelen), codes voor bijzondere doelgroepen (bijv. kinderen) en codes voor bijzondere typen van reclame (zoals influencer marketing of reclame per e-mail).
Het algemene deel bevat een aantal ruim geformuleerde en dus open normen. Reclame dient onder meer in overeenstemming te zijn met de wet, de waarheid, de goede smaak en het fatsoen, reclame mag niet strijdig zijn met het algemeen belang, de openbare orde of de goede zeden, – reclame mag niet nodeloos kwetsend zijn en in reclame gebruikte getuigschriften of verklaringen van deskundigen dienen op waarheid te berusten en in overeenstemming te zijn met recent aanvaarde wetenschappelijke inzichten. Reclame mag ook niet misleidend en niet oneerlijk zijn en reclame mag niet het vertrouwen in reclame schaden.
De NRC is voorzien van een uitgebreide toelichting die handvatten geeft voor de interpretatie en toepassing van deze regels. Je kan de NRC hier vinden.
Welke taken heeft de Reclame Code Commissie?
Regels zijn mooi, maar je moet ze natuurlijk wel kunnen handhaven. Daarvoor heeft de SRC de Reclame Code Commissie (RCC) in het leven geroepen.
De Reclame Code Commissie beoordeelt, in beginsel nadat er een klacht is ingediend, of de reclame voldoet aan de regels. Iedereen kan een klacht indienen en de procedure is eenvoudig en snel.
De Reclame Code Commissie bestaat in principe uit drie leden: de voorzitter is iemand uit de rechterlijke macht en daarnaast zijn er twee leden: één die de adverteerders en reclamebureaus vertegenwoordigt en één die ‘de consument’ vertegenwoordigt. De voorzitter van de Reclame Code Commissie kan een klacht ook zelf afdoen, zowel afwijzen, als toewijzen.
Een oudere zaak van de Reclame Code Commissie die veel tot de verbeelding sprak betrof de horror-Sinterklaasfilm van filmmaker Dick Maas. Tegen de filmposter, waarop een ‘enge’ Sinterklaas was te zien, zijn destijds tientallen klachten ingediend. Meer recent gaan veel klachten over duurzaamheidsclaims.
Hoe dien je een klacht in bij de Reclame Code Commissie?
Bedenk dat iedereen een klacht kan indienen, niet alleen consumenten, maar ook een andere adverteerder, een concurrent of een bedrijf dat getroffen wordt door een negatieve campagne.
Het klachtenformulier vind je op de website van de Reclame Code Commissie.
Als je het niet eens bent met de beslissing van de Reclame Code Commissie, is er de mogelijkheid om in beroep te gaan bij het College van Beroep.
De SRC houdt ook bij of adverteerders zich wel aan de uitspraak houden. Dat blijkt volgens de SRC in 96 – 97% van de gevallen zo te zijn.
alle artikelen